Konferencja nt. postkolonializmu w Europie Środkowo-Wschodniej

Insty­tut Filo­logi Angiel­skiej Uni­wer­sy­tetu Wrocławskiego

oraz

Cen­trum Badań Dys­kur­sów Post­za­leż­no­ścio­wych z sie­dzibą na Wydziale Polo­ni­styki Uni­wer­sy­tetu Warszawskiego

zapra­szają do udziału w mię­dzy­na­ro­do­wej kon­fe­ren­cji naukowej

Histo­rie, spo­łe­czeń­stwa, prze­strze­nie dia­logu. Stu­dia post­za­leż­no­ściowe w per­spek­ty­wie porównawczej

orga­ni­zo­wa­nej we Wro­cła­wiu w dniach 27 — 28 maja 2013 r.

Po upły­wie nie­mal ćwier­ćwie­cza od czasu upadku komu­ni­zmu w kra­jach Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej dys­ku­sja na temat prze­szło­ści i teraź­niej­szo­ści tego rejonu świata nabiera cha­rak­teru kom­pa­ra­ty­stycz­nego w zakre­sie geo­gra­ficz­nym, poli­tycz­nym, nauko­wym. Cen­trum Badań Dys­kur­sów Post­za­leż­no­ścio­wych orga­ni­zuje czwartą już kon­fe­ren­cję poświę­coną stu­diom post­za­leż­no­ścio­wym, tym razem kon­cen­tru­jąc się na zada­niu porów­naw­czego wpro­wa­dze­nia tema­tyki środ­ko­wo­eu­ro­pej­skiej w krąg dys­kur­sów mię­dzy­na­ro­do­wych, które ujmują to, co narodowe/ regio­nalne w per­spek­ty­wie prze­pły­wów glo­bal­nych. Nawet pobieżne spoj­rze­nie na miej­sce, w któ­rym świa­towa (zachod­nio­eu­ro­pej­ska) myśl doby nowo­cze­sno­ści usy­tu­owała Europę Środ­kową i Wschod­nią, pro­wa­dzi do wnio­sku, iż musiało ono zro­dzić ambi­wa­len­cję – silne przy­wią­za­nie dużej czę­ści środ­ko­wow­schod­nich Euro­pej­czy­ków do zachod­niej tra­dy­cji inte­lek­tu­al­nej (uwa­ża­nej po pro­stu za „euro­pej­ską”) i poczu­cie bycia innym, wyklu­czo­nym, a nawet zdra­dzo­nym przez Zachód. Histo­ria tej czę­ści Europy to opo­wieść na temat jej pogma­twa­nej, tłu­mio­nej lub nego­wa­nej przy­na­leż­no­ści do świata Zachodu, funk­cjo­no­wa­nia na pra­wach prze­strzeni róż­nicy, któ­rej natura i treść zale­żały od kie­run­ków aktu­al­nej poli­tyki mocarstw. Okre­śle­nie „nowa Europa” współ­cze­śnie sto­so­wane wobec kra­jów Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej, które weszły w skład Unii Euro­pej­skiej, wska­zuje na cią­głe utrzy­my­wa­nie się owej ambiwalencji.

Klu­czowy dla naszych zain­te­re­so­wań ter­min „post­za­leż­ność” odnosi się do uwa­run­ko­wań kul­tury pol­skiej dwóch ostat­nich dekad, a w szer­szym pla­nie histo­rycz­nym — do realiów pol­skich całego okresu nowo­cze­sno­ści. Wro­cław­ska kon­fe­ren­cja ma na celu wzbo­ga­ce­nie pol­skich badań post­za­leż­no­ścio­wych gło­sami refe­ren­tów z innych kra­jów Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej, a także tych, któ­rzy w róż­nych ośrod­kach nauko­wych na świe­cie zaj­mują się stu­diami post­ko­lo­nial­nymi. Cho­dzi nam o orien­ta­cję w zróż­ni­co­wa­niu instru­men­ta­riów badaw­czych sto­so­wa­nych w odnie­sie­niu do sytu­acji kra­jów post­ko­mu­ni­stycz­nych i tych wypra­co­wa­nych w kręgu stu­diów post­ko­lo­nial­nych, stu­diów nad regio­nami (area stu­dies) i innych badań powią­za­nych z tą pro­ble­ma­tyką. Nasz pro­jekt włą­cza debatę nad sytu­acją społeczno-kulturową kra­jów Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej w obszar reflek­sji aka­de­mic­kiej na temat odmian post­ko­lo­nial­no­ści, spo­łecz­nych nie­rów­no­ści póź­nego kapi­ta­li­zmu oraz nowych toż­sa­mo­ści spo­łecz­nych gene­ro­wa­nych przez te zja­wi­ska. Ważne jest, by owemu włą­cze­niu towa­rzy­szyło wypra­co­wa­nie ade­kwat­nego języka aka­de­mic­kiego, zdol­nego do opi­sa­nia inte­re­su­ją­cych nas zja­wisk w kate­go­riach teo­re­tycz­nych uwzględ­nia­ją­cych per­spek­tywę porów­naw­czą zarówno w kon­tek­ście dys­cy­plin nauko­wych jak i uwa­run­ko­wań kul­tu­ro­wych, w któ­rych badane zja­wi­ska występują.

Zapra­szamy refe­ren­tów repre­zen­tu­ją­cych różne gałę­zie huma­ni­styki, nauki filo­lo­giczne, nauki spo­łeczne, bada­czy trans­dy­scy­pli­nar­nych zain­te­re­so­wa­nych nastę­pu­ją­cymi zagadnieniami:

  • stra­te­gie radze­nia sobie z (re)interpretacją prze­szło­ści (nie­daw­nej i bar­dziej odle­głej) oraz jej kody­fi­ko­wa­nie – nostal­gia, sen­ty­ment, celowa i/lub nie­świa­doma amne­zja; miej­sca pamięci/upamiętnienia/zapomnienia po roku 1989;
  • rela­cja centrum-peryferie dia­gno­zu­jąca prze­kształ­ce­nia funk­cji pań­stwa; wyło­nie­nie się lokal­no­ści i odkrycie/odtwarzanie się wie­lo­ra­kich histo­rii miejsc;
  • nar­ra­cje prze­łomu histo­rycz­nego; przy­kłady „prze­mocy epi­ste­micz­nej” powią­za­nej z owymi przełomami;
  • współ­cze­sne grupy zmar­gi­na­li­zo­wane, poja­wia­jące się na sku­tek roz­war­stwie­nia spo­łecz­nego oraz zja­wi­sko nie­nor­ma­tyw­nych toż­sa­mo­ści, grupy uprzy­wi­le­jo­wane i pozba­wione uprzy­wi­le­jo­wa­nia w nar­ra­cjach społecznych;
  • kul­tu­rowe i poli­tyczne zło­żo­no­ści pro­cesu trans­for­ma­cji postkomunistycznej;
  • gra­niczny sta­tus Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej, wpi­sany w pro­jekt euro­pej­skiej nowo­cze­sno­ści; zachod­nie dys­kursy o Euro­pie Środ­ko­wej i Wschod­niej po upadku komu­ni­zmu, ambi­wa­lentny sto­su­nek do „nowej” Europy;
  • skutki wza­jem­nego prze­ni­ka­nia się wszyst­kich tych zja­wisk i procesów.

W deba­cie kon­fe­ren­cyj­nej chcie­li­by­śmy usto­sun­ko­wać się rów­nież do pro­ble­mów o cha­rak­te­rze teoretycznym:

  • Stu­dia post­za­leż­no­ściowe – ewa­lu­acja ter­minu, ich apa­ratu teo­re­tycz­nego, poten­cjału porów­naw­czego przy­dat­nego w dia­gno­zo­wa­niu sytu­acji społeczno-kulturowej kra­jów Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej. Stu­dia post­za­leż­no­ściowe a stu­dia post­ko­lo­nialne i stu­dia nad postkomunizmem.
  • Inna Europa – dzi­siej­sze zna­cze­nie okre­śle­nia autor­stwa Phi­lipa Rotha. Minione i współ­cze­sne mecha­ni­zmy kon­stru­owa­nia euro­pej­skiego „Innego”. Środ­kowo– i wschod­nio­eu­ro­pej­skie auto-konstrukcje uwzględ­nia­jące Zachód jako układ odniesienia.
  • Kate­go­rie z kręgu badań postkolonialnych/postzależnościowych w histo­rii, histo­rii lite­ra­tury, histo­rio­gra­fii Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej. Ide­olo­giczne zasto­so­wa­nia kate­go­rii post­ko­lo­nial­nych, zwłasz­cza jako nowego języka para­dyg­matu naro­do­wego; teo­ria trans­for­ma­cji Europy Środ­ko­wow­schod­niej prze­kra­cza­jąca protekcjonalno-dydaktyczną per­spek­tywę teo­rii roz­woju czy innych teo­rii moder­ni­za­cyj­nych; środo­wi­ska lewi­cowe na zacho­dzie (w tym stu­dia post­ko­lo­nialne) wobec real­nego socja­li­zmu; kwe­stia odpo­wie­dzial­no­ści intelektualnej.
  • Afekt post­za­leż­no­ściowy – emo­cjo­nalne aspekty trans­for­ma­cji postkomunistycznej/postzależnościowej, spo­łeczne zja­wi­ska nostal­gii, melan­cho­lii, gniewu i fru­stra­cji, resentymentu.
  • (Nie)przetłumaczalność róż­nicy kul­tu­ro­wej — pro­blemy z komu­ni­ko­wa­niem kul­tu­ro­wej unikatowości/różnicy. Próba wypra­co­wa­nia sku­tecz­niej­szych stra­te­gii prze­kładu kulturowego.
  • Akty­wo­wa­nie pamięci kul­tu­ro­wej — odpo­mi­na­nie zapomnianej/zafałszowanej prze­szło­ści; stra­te­gie prze­ży­cia kul­tu­ro­wego, pamię­ta­nia i rekon­stru­owa­nia pamięci w kul­tu­rach Środ­ko­wej i Wschod­niej Europy; (nie?)antagonistyczna rela­cja mię­dzy upa­mięt­nia­niem a pamiętaniem.
  • Wyzwa­nia trans­na­ro­do­wo­ści i glo­ba­li­za­cji, a wie­lo­ra­kość kwe­stii „post-” doty­czą­cych kra­jów Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej. Rewi­zje metod kry­tycz­nego myśle­nia w odnie­sie­niu do histo­rii, kul­tury, kano­nów lite­rac­kich itd.
  • Glo­bal­ność i lokal­ność – odzwier­cie­dle­nie w kul­tu­rze, lite­ra­tu­rze kra­jów Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej. Wzra­sta­jąca mobil­ność spo­łe­czeństw i ruchy (e)migracyjne („z” i „do” Europy Środ­ko­wow­schod­niej). Wschod­nio­eu­ro­pej­skie pogra­ni­cza i dłu­gie trwa­nie ich wie­lo­kul­tu­ro­wej tkanki spo­łecz­nej. Lokalne i trans­lo­kalne kosmo­po­li­ty­zmy „pro­win­cjo­nal­nej Europy”.
  • Wspól­nota uczuć/odczuć – pyta­nie o trans­na­ro­dową wrażliwość/solidarność Europy Środ­ko­wej i Wschod­niej, kształ­tu­jącą nowy pod­miot kry­tycz­nego myśle­nia bli­ski idei com­mu­nity of sen­ti­ment – spo­łecz­no­ści uczuć, kreu­ją­cej nową lokal­ność w glo­bal­nych przepływach.

Pro­simy o zgła­sza­nie tema­tów refe­ra­tów wraz z krót­kim stresz­cze­niem po pol­sku i po angiel­sku (300 – 500 słów) oraz notą bio­gra­ficzną do 30 listo­pada 2012 na adres:

d_kolodziejczyk@hotmail.com
h.gosk@uw.edu.pl

Tek­sty zaopi­nio­wane przez Radę Naukową Cen­trum Badań Dys­kur­sów Post­za­leż­no­ścio­wych zostaną opu­bli­ko­wane w czwar­tym tomie serii prac nauko­wych uka­zu­ją­cych się w Wydaw­nic­twie Uni­ver­si­tas pod patro­na­tem Centrum.

W imie­niu orga­ni­za­to­rów:
Dr Dorota Koło­dziej­czyk
Uni­wer­sy­tet Wrocławski

Prof. dr hab. Hanna Gosk
Prze­wod­ni­cząca Rady Nauko­wej
Cen­trum Badań Post­za­leż­no­ścio­wych
Uni­wer­sy­tet Warszawski